Dźwigi osobowo-towarowe to urządzenia, które pozwalają na przemieszczanie ludzi i towarów między poszczególnymi kondygnacjami budynków. Są montowane zarówno w budynkach mieszkalnych, jak i tych o przeznaczeniu użytkowym, m.in. w biurowcach, obiektach handlowych lub przemysłowych.
Najpopularniejszymi rodzajami wind osobowo-towarowych są dźwigi wykorzystujące napęd elektryczny, nieco mniej popularne są te, gdzie zastosowano mechanizm hydrauliczny. Sprawdźmy, na jakiej zasadzie działają tego rodzaju urządzenia.
Windy osobowo-towarowe z napędem elektrycznym
Dźwigi z napędem elektrycznym poruszają się za sprawą silnika, który umożliwia ruch lin, na których zawieszona jest kabina. Windy mogą mieć różną konstrukcję, jednak funkcjonują na tej samej zasadzie. Kabina windy jest umieszczona w szybie i przesuwa się w pionie po specjalnych prowadnicach, które ją stabilizują. Do kabiny przymocowane są stalowe liny, których drugi koniec jest przytwierdzony do przeciwwagi, która również przemieszcza się w szybie windowym. Liny z kabiną i przeciwwagą opasują koło cierne, które za pomocą tarcia powoduje przesuwanie się naprężonej liny. Cały mechanizm porusza się dzięki silnikowi elektrycznemu. Gdy winda ma jechać w górę, koło obraca się, a ruch liny sprawia, że kabina przemieszcza się ku wyższym kondygnacjom, a przeciwwaga opuszcza się w dół.
Elementami niezbędnymi w budowie dźwigu są też odpowiednie zabezpieczenia. Są to ograniczniki prędkości, reagujące w momencie, gdy kabina zaczyna się przesuwać ze zbyt dużą prędkością. Montowane są również chwytacze kabiny i przeciwwagi, których zadanie można porównać do hamulców ciernych zaciskających się na prowadnicach i unieruchamiających kabinę oraz obciążnik. W szybie są również zderzaki kabiny i przeciwwagi wyhamowujące je w odpowiednich momentach.
Poza dźwigami wykorzystującymi liny i koła cierne są też produkowane windy używające specjalnych elastycznych pasów z kordami z lin stalowych albo urządzenia z napędem bębnowym działające podobnie jak wciągarki.
Windy osobowo-towarowe z napędem hydraulicznym
Windy hydrauliczne są zwykle używane przy mniejszej liczbie kondygnacji. Działają dzięki układowi siłowników hydraulicznych, o budowie teleskopowej, które składają się z wielu stopni. Dzięki przepływowi czynnika hydraulicznego kolejne stopnie ulegają wysunięciu, podnosząc kabinę windy do góry. Zmniejszenie ciśnienia czynnika sprawia, że w układzie teleskopowym poszczególne stopnie kolejno opadają, powodując ruch windy w dół.
Do napędu windy hydraulicznej jest niezbędny układ zawierający zbiornik czynnika hydraulicznego, pompę odpowiadającą za wytworzenie właściwego ciśnienia oraz elementy sterujące w postaci układu zaworów. Zwykle potrzebne jest również wyposażenie dodatkowe np. specjalne tłumiki oraz zawory bezpieczeństwa.
W dźwigach hydraulicznych również znajdują zastosowanie elementy zabezpieczające kabinę, podobne do tych w windach z napędem elektrycznym.
